Jakub Józef Orliński: święto baroku w Cavatinie

Jakub Józef Orliński, najwybitniejszy polski kontratenor wraz z przyjaciółmi, pasjonatami muzyki barokowej ten koncert poświęcił dwóm genialnym przedstawicielom włoskiego i niemieckiego baroku – Vivaldiemu i Haendlowi.

Korzystając z tej okazji możemy dostrzec różnicę w lekkości stylu włoskiego Vivaldiego i syntezy trzech elementów narodowych: włoskiego, niemieckiego i angielskiego w twórczości Haendla. Pełna ciepła włoskiego słońca twórczość Vivaldiego i siła witalna utworów Haendla stanowią, obok dzieł Jana Sebastiana Bacha, szczytowe osiągnięcie epoki baroku.

Jakub Józef Orliński

Polski kontratenor Jakub Józef Orliński ugruntował swoją pozycję jako jeden z czołowych artystów światowego formatu, triumfując na scenie, podczas koncertów i w nagraniach. Jest wyłącznym artystą wytwórni Warner/Erato. Jego pierwsze nagranie zatytułowane „Anima Sacra” zdobyło prestiżową nagrodę Opus Klassik dla solowego nagrania wokalnego, a drugie, „Facce d’amore”, przyniosło mu nagrodę za Nagranie Roku (Solo Recital) podczas 2021 International Opera Awards. Jego koncerty i recitale wyprzedane w całej Europie i Stanach Zjednoczonych przyciągnęły nowych zwolenników tej formy sztuki, a wykonanie „Vedrò con mio diletto” Vivaldiego, sfilmowane na festiwalu w Aix-en-Provence, zgromadziło ponad siedem milionów wyświetleń online. Występy telewizyjne, w tym „Concert de Paris” na wieży Eiffla i „Rebâtir Notre Dame de Paris”, oba z Orchestre National de France i koncertem Les Victoires de la Musique Classique z towarzyszeniem Orchestre de l’Opéra National de Lyon, były transmitowane do milionów na całym świecie.

Program koncertu:

1. Koncert otwiera uwertura do opery „L’Olimpiade” (Olimpiada – dop. aut.) Antonio Vivaldiego  skomponowanej w 1734 r. na zamówienie teatru operowego w Wenecji. Libretto do tej opery zainteresowało w późniejszych latach i epokach ponad 50 innych kompozytorów, jednak to uwertura z tej opery Vivaldiego osiągnęła największą popularność wśród wykonawców i melomanów.

2. Następny utwór to popisowa aria, niezwykle trudna technicznie, wymagająca perfekcyjnej techniki wokalnej – aria „A dispetto d’un volto ingrate” (mimo niewdzięcznej miny – dop. aut.) G. F. Haendla z opery „Tamarlano”. Opery w stylu włoskim, której premiera miała miejsce w Londynie w 1724 r.

3. Pierwsza część Allegro z koncertu skrzypcowego e-moll RV 273 Vivaldiego, pełnego kontrastów zarówno melodycznych jak i rytmicznych, w których zarówno solista jak i zespół towarzyszący mają możliwość oczarować nas techniką, jak i przepięknymi, krótkimi, melodyjnymi frazami.

4. Powracamy do oper G.F. Haendela, zachwycając się arią „Torna Sol per un momento” (wróć na chwile do Sola – przy. aut.) z opery „Tolomeo re d’Egitto skomponowanej do włoskiego tekstu Nicolo Franceso Hayma, której premiera miała miejsce w Londynie w 1728 r. W tej arii solista ma okazję zachwycić nas głęboką i przejmującą melodią, w której tęsknota wypływa z każdego śpiewanego dźwięku.

5. Kolejny utwór to II część Largo słuchanej już pierwszej części koncertu RV 273 e-moll. To piękna, wręcz romantyczna, pełna włoskiego słońca wolna część koncertu.

6. Słuchając dalej Vivaldiego zachwycimy się trzecią częścią Allegro koncertu skrzypcowego RV 242 zwanego także „Per Pisendel”. Tutaj solista popisuje się zarówno wspaniałymi arpeggiami, trylami, a także niezwykle ciepłymi melodiami typowymi dla już kształtującej się w późniejszych wiekach włoskiej kantyleny.

7. Na zakończenie pierwszej części koncertu wracamy do oper Haendla i popisu wokalnego naszego solisty. Pan Orliński zaśpiewa nam arię „Furibondo spira il vento” (wiatr wieje wściekle –  dop. aut.) z II aktu opery „Arsace”. To znów popis niesamowitej techniki i brzmienia głosu solisty. To trudna, pełna pułapek artykulacyjnych aria, śpiewana w szybkim tempie.

Po przerwie:

8. Powracamy do Vivaldiego. Zespół instrumentalistów barokowych zaprezentuje nam Allegro i Grave z koncertu „Grosso Mogul in D” RV 208. Pierwsza część koncertu Allegro to dialog skrzypka z zespołem towarzyszącym, w którym solista może popisać się techniką smyczkową, by w części Grave (wolna) zachwycić nas recitativo opartym na basso continuo  klawesynu i cello, aby pod koniec przejść do dialogu solisty i towarzyszącego zespołu w żywym tempie, przedzielając go fragmentami pięknego recitativo.

9. G. F. Haendel to kolejna aria z opery Tomoleo, „Sille Amaro” (wciąż gorzka – dop. aut.) w oparciu o delikatną podbudowę harmoniczną i melodyczną zespołu akompaniującego solista opowiada nam o swej tęsknocie i gorzkiej miłości wygnanego z Egiptu prawowitego władcy Tomoleo do swej zaginionej żony Seluence.

10. W kolejnym utworze zespół znów zaprezentuje swój kunszt barokowy, towarzysząc naszemu maestro w utworze Vivaldiego w drugiej, wolnej części koncertu skrzypcowego RV 222 na skrzypce i orkiestrę smyczkową z dedykacją kompozytora „Per Siniora Chiara”. To delikatny dialog solisty z akompaniującym zespołem.

11. Powracamy do oper Vivaldiego, by posłuchać krótkiej arii „Sento in seno” (Czuję w piersi – dop. aut.) z drugiego aktu  opery „Il Giustino”, z której to opery najbardziej znany i lubiany fragment to aria „Zagubiony stateczek wśród morskich fal”. Śpiewak, przy akompaniamencie instrumentów grających pizzicato, opowiada nam o swych przemyśleniach i dylematach, które napotyka w życiu. „Czuję w sercu deszcz, gdy się budzę, kochanek mojego serca… A moje serce podążyło za Llorando… Czuję deszcz łez, łez w moich piersiach” – tak opisuje swe wrażenia jeden anonimowych melomanów po wysłuchaniu tej arii.

12. A. Vivaldi – trzecia część koncertu skrzypcowego „Il Grosso Mogul” RV 208.,  w której solista w dialogu muzycznym z zespołem, popisując się szybkimi przebiegami melodycznymi, na równych prawach z nimi ukazuje nam swój artyzm i całego zespołu. To wspaniała część koncertu, w której kompozytor powierza główną rolę solisty zarówno pierwszemu skrzypkowi, jak i towarzyszącym mu muzykom.

13. Na zakończenie tego wspaniałego koncertu usłyszymy w wykonaniu solisty i zespołu arię G. F. Haendla „Agitato da fire tempeste“ z opery „Riccardo Primo Re d’Inghilterra”. To znakomity wybór artysty, w którym może popisać się pełnym zakresem brzmienia swego głosu, wspaniałą techniką wokalną i niesamowitą wrażliwością muzyczną, a zespół  perfekcyjnym zgraniem i doskonałą znajomością stylu baroku.

Il Giardino d’Amore zostało założone w 2012 r. W roku 2022 orkiestra obchodziła 10-lecie swojego istnienia i twórczego rozwoju. Il Giardino d’Amore zostało założone przez skrzypka i dyrygenta Stefana Plewniaka podczas Festiwalu Bachowskiego w Krakowie. W tym czasie zespół współpracował z Jordi Savallem i Le Concert des Nations w Barcelonie, co było bardzo inspirujące w procesie tworzenia własnego stylu orkiestry.

Zespół Il Giardino d’Amore:

Stefan Plewniak – solo violin

I skrzypce – Ludmiła Piestrak, Katarzyna Gręziak

II skrzypce – Natalia Moszumańska, Katarzyna Kalinowska, Juliusz Żurawski

Altówki – Wojciech Witek,  Magdalena Agatowicz

Wiolonczele – Katarzyna Cichoń, Maria Piotrowska

Kontrabas – Łukasz Madej

Klawesyn – Ewa Mrowca-Kościukiewicz

Teorba – Jan Čižmář

Autorem tekstu jest Andrzej Kucybała.