Bielska Orkiestra Cavatina – dzisiejszym koncertem zespół kończy swój pierwszy sezon artystyczny. Dziesięć wspaniałych koncertów, przygotowanych dla bielskich melomanów, zawierających muzykę od baroku do XXI wieku. Dzięki jego wspaniałej grze mogliśmy zachwycać się urokami muzyki Bacha, Chopina, poznawać tajniki utworów łączących folklor z klasyką i doznać olśnienia, słuchając jednego z najwspanialszych dział symfonicznych – IX Symfonii L. van Beethovena.

Zespół stworzony został przez pasjonatów, których połączyła idea powołania w Bielsku-Białej orkiestry symfonicznej. Ideę tę zrealizowało Bielskie Centrum Kultury i Cavatina Hall, pozwalając nam rozkoszować się muzyką kameralną i symfoniczną w najlepszym wykonaniu.

To również ostatni koncert Bielskiej Orkiestry Cavatina, która już we wrześniu przekształci się w pełni zawodową orkiestrę symfoniczną Cavatina Philharmonic Orchestra. W sezonie 2024/2025 zaplanowała ona prawie 30 koncertów. Dzisiejszy koncert poprowadzi znany nam już bielski kompozytor, aranżer, pianista i dyrygent Jacek Obstarczyk.

Jacek Obstarczyk – dyrygent 

Naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku pięciu lat pod okiem swojego ojca. Po ukończeniu Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. w Bielsku – Białej kontynuował swoją edukację na Akademii Muzycznej w Katowicach, a następnie w Universität für Musik und Darstellende Kunst w Wiedniu. Jako pianista oraz kompozytor jest laureatem wielu nagród ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów muzycznych. W roku 2012 zdobył trzecie miejsce na konkursie Transatlantyk Instant Composition Contest, a dwa lata później, wraz z zespołem The ThreeX, otrzymał Grand Prix oraz złoty medal na Międzynarodowym Konkursie Muzyki Kameralnej w Osace (Japonia). W roli dyrygenta współpracuje między innymi z Bielską Orkiestrą Kameralną, Bielską Orkiestrą Cavatina i ma na swoim koncie liczne występy w kraju i za granicą. Oprócz muzyki klasycznej zajmuje się również wieloma innymi gatunkami muzycznymi, takimi jak jazz, gospel, soul, pop. Jest członkiem i współtwórcą zespołu The ThreeX. Występował w większości krajów Europy, jak również w Stanach Zjednoczonych, Argentynie, Chile, Japonii, Chinach, Indiach oraz Australii. W swoim dorobku posiada pięć albumów studyjnych: Das Kleine Wien Trio – 1, The ThreeX – Unchained, Rebelión, Zoltán Kiss/Jacek Obstarczyk – Non Stop, The ThreeX – Playground oraz album DVD The ThreeX – Mindbowing. Jest współtwórcą Festiwalu Muzyki Crossover w Bielsku Białej. W 2017 roku, wraz z zespołem The ThreeX, otrzymał nagrodę prezydenta miasta Bielska-Białej w dziedzinie kultury i sztuki IKAR 2017.

DUO ALIADA 

Polsko-serbski duet, powstały w 2013 roku. Tworzą go: Michał Knot (saksofon) i Bogdan Laketic (akordeon), których Wiedeńskie Towarzystwo Muzyczne nazwało „wybitnie utalentowanymi i kreatywnymi muzykami“. Nazwa „Aliada“ podkreśla pokrewieństwo (allied sound) brzmienia saksofonu i akordeonu, jako instrumentów, w których dźwięki generowane są w podobny sposób. Muzycy prezentują nowatorskie podejście do muzyki klasycznej, znajdujące odzwierciedlenie w odważnych aranżacjach. Duet Aliada występował w 30 krajach, na 5 kontynentach, z ponad 120 koncertami, m.in. w prestiżowych salach koncertowych, jak Musikverein i Radiokulturhaus w Wiedniu, Carnegie Hall w Nowym Jorku, Brucknerhaus w Linzu, Tonhalle w Zurychu czy Teatr Hermitage w Sankt Petersburgu. Zespół regularnie gości na radiowych antenach Ö1, SWR2, BR-Klassik i Radio Klassik. Jego debiutancki album New Colours of the Past (ARS Produktion) otrzymał wiele pozytywnych recenzji. Duet zdobył m.in. Grand Prix w 12. Fidelio Wettbewerb w Wiedniu (2013), III miejsce w M-Prize Chamber Music Competition (2018) oraz tytuł „HFP Artist of the Year“.

Michał Knot (ur. w 1987 roku) edukację muzyczną rozpoczął w Państwowej Szkole Muzycznej w Jaworznie, w klasie skrzypiec i saksofonu. Kontynuował ją pod okiem mgr. Tomasza Gmyrka w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych w Bielsku-Białej. Studia licencjackie ukończył w 2009 roku w Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie prof. Andrzeja Rzymkowskiego. W 2009 roku wyjechał do Rzymu, gdzie po dwóch latach ukończył z wyróżnieniem studia magisterskie na Conservatorio Santa Cecilia di Roma, w klasie prof. Enzo Filippettiego. W 2011 przeprowadził się do Wiednia, gdzie mieszka do dziś. W 2015 roku ukończył z wyróżnieniem drugie studia magisterskie na Musik und Kunst Privatuniversität der Stadt Wien, w klasie saksofonu prof. Larsa Mlekuscha. Jest jednym z najaktywniejszych saksofonistów młodego pokolenia. Występował z ponad 300 recitalami i koncertami w ponad 40 krajach, m.in. w: Carnegie Hall, Wiener Musikverein, Walt Disney Concert Hall, Concertgebouw, Wiener Konzerthaus, Tonhalle Zürich, Konzerthaus Berlin. Wstąpił na licznych międzynarodowych festiwalach muzycznych, m.in.: Wiener Festwochen, Young Euro Classic Berlin, Musical Olympus Festival New York, i innych. Jest założycielem zespołu Duo Aliada oraz Five Sax. Prowadził lekcje mistrzowskie oraz wykłady w Binghamton University New York, West Virginia University, Seoul National University, Taipei University, Akademii Muzycznej w Krakowie, Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina Michał Knot jest artystą D’Addario Woodwinds oraz Henri Selmer Paris. Jest laureatem międzynarodowych konkursów oraz zdobywcą prestiżowych nagród. Jako członek Duo Aliada wygrał Grand Prix 12. Fidelio Wettbewerb w Wiedniu oraz zdobył III nagrodę w M-Prize Chamber Arts Competition, University of Michigan. W 2016 roku został uhonorowany nagrodą Wybitnego Polaka w Austrii przyznawaną przez fundację Teraz Polska. W 2015 roku otrzymał zaproszenie do uczestnictwa w prestiżowym programie New Austrian Sound Of Music 2016–2017, promującym najlepszych muzyków młodego pokolenia, mieszkających w Austrii. W 2013 roku został stypendystą programu Młoda Polska, przyznawanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Za osiągnięcia artystyczne otrzymał stypendia od rządu polskiego, włoskiego oraz austriackiego.

Bogdan Laketic (ur. w 1994 roku)

Urodził się w Wiedniu. Serbski akordeonista jest solistą, dynamicznym kameralistą i członkiem wielu zespołów o różnych stylach muzycznych. Ponadto jest aktywnym wykonawcą muzyki współczesnej, współpracując z tak uznanymi kompozytorami jak Wolfgang Rihm, Isabel Mundry, Dirk D’Ase, Tomasz Skweres i Margareta Ferek Petric. Współpracuje z młodymi kompozytorami i przyczynił się do rozwoju repertuaru akordeonowego poprzez prawykonanie ponad dwudziestu utworów. Występował w ponad 30 krajach, m.in. na festiwalach Schleswig Holstein Musik Festival, Wien Modern, Festival de musica de Morelia Mexiko. Występował w takich salach koncertowych jak Carnegie Hall, Musikverein Wien, Wiener Konzerthaus, Tonhalle Zürich, Teatro Del Lago Chile i Katsushika Symphony Hills Tokyo. Bogdan Laketic nagrywał albumy z Gramolą, ORF, ARS Produktion i Hänssler Classic. Od 2022 roku jest członkiem wiedeńskiego kwartetu Kammerfunk, który jest jednym z reprezentacyjnych zespołów Wiener Symphoniker. W tym sezonie, oprócz działalności kameralnej, nagra album z nowymi utworami napisanymi dla niego przez austriackich kompozytorów, będzie gościnnym solistą na koncertach z Ensemble Neue Streicher, wystąpi razem z legendarnym pianistą Paulem Guldą i weźmie udział w kilku większych projektach podczas tegorocznego Wien Modern Festival. Bogdan gra na akordeonie Pigini Nova.

Kompozytorzy:

Piotr Czajkowski (1840-1893) – jeden z najwybitniejszych kompozytorów rosyjskich. Ukończył konserwatorium w Petersburgu w 1866 r. W następnym roku został profesorem teorii muzyki w konserwatorium w Moskwie. Na tym stanowisku pozostał 11 lat, był to okres dużej aktywności twórczej Czajkowskiego. Powstałe wówczas kompozycje świadczą o dojrzewaniu indywidualnego stylu kompozytora. Kryzys psychiczny związany z nieudaną próbą założenia rodziny spowodował wyjazd Czajkowskiego na dłuższy czas za granicę. Pomoc materialna zaprzyjaźnionej z kompozytorem mecenas sztuki Nadieżdy von Meck umożliwiła mu poświęcenie się wyłącznie pracy twórczej. W latach 1880–1890 ugruntowała się sława kompozytora, który jako dyrygent odbył tournée koncertowe po wielu krajach Europy. Muzyka Czajkowskiego odznaczająca się doskonałością rzemiosła, łączy osiągnięcia zachodniej techniki kompozytorskiej z pierwiastkami narodowymi. Twórczość symfoniczna Czajkowskiego jest przykładem połączenia romantycznych założeń programowych z klasycystyczną jasnością formy. We wrześniu 1880 roku Piotr Czajkowski postanowił napisać nowy utwór, poinformował przyjaciół, że myśli o skomponowaniu kwartetu smyczkowego lub symfonii. W październiku oświadczył: „nieoczekiwanie napisałem serenadę”. Zadedykował ją Karlowi Albrechtowi, wiolonczeliście i kompozytorowi, którego bardzo cenił. Wykonano ją w Petersburgu rok później, a w Moskwie w 1882 roku. 

Serenada pierwotnie zwana „muzyka nocą”, śpiewana była przy akompaniamencie lutni pod oknem ukochanej. Taką właśnie znamy z oper Mozarta i Rossiniego. W wieku XVIII rozwinęła się w kilkuczęściowy utwór instrumentalny, by przybrać postać utworu orkiestrowego. Jedną z najsłynniejszych serenad, zwaną „Eine kleine Nachtmusik”, skomponował W. A. Mozart. Ten czteroczęściowy utwór na orkiestrę smyczkową stał się wkrótce pewnego rodzaju wzorcem dla innych kompozytorów. W XIX wieku wielu kompozytorów tworzyło „Serenady”, nadal zachwycamy się Serenadami Antona Dvořáka, Edwarda Elgara i Mieczysława Karłowicza. Dzisiaj usłyszymy Serenadę C-dur Czajkowskiego, którą sam kompozytor zaliczał do swoich ulubionych utworów. W utworze tym odnajdziemy wiele przepięknych melodii, a jego brzmienie wciąż zachwyca bogactwem i spoistością. 

Béla Bartók (1881-1945) – węgierski kompozytor i pianista. Komponować zaczął już w wieku 9 lat. Pierwszy koncert publiczny Bartoka odnotowano w 1892 roku. Prezentował na nim również swe kompozycje. Zrażony krytyką porzucił kompozycję i zajął się pianistyką. Do komponowania powrócił w 1902 roku. Jego twórczość charakteryzowała się najbardziej zaawansowanymi środkami dźwiękowymi neoromantyzmu i nawiązywała do utworów F. Liszta i R. Straussa, by stopniowo nabierać oryginalnych cech. Patriotyzm Bartóka i jego ambicja stworzenia nowoczesnego stylu narodowego w muzyce węgierskiej skłoniły go do jawnej stylizacji rytmów i motywów popularnych melodii narodowych. Ogromny sukces i sławę na Węgrzech i za granicą przyniósł mu poemat symfoniczny Kossuth. W tym czasie umacniała się pozycja Bartóka jako pianisty, nie tylko w kraju. W 1907 roku został profesorem klasy fortepianu w AM w Budapeszcie. Około 1904 zetknął się z autentyczną, węgierską muzyką chłopską, nieskażoną miejskimi wpływami i zasadniczo różniącą się od popularnych węgierskich melodii, które były wykonywane głównie przez zespoły cygańskie i utożsamiane z folklorem. Odkrycie to wzbudziło w nim nową, wielką pasję rejestrowania, badania i propagowania autentycznej muzyki wsi. Rozpoczął systematyczne wędrówki po kraju z fonografem. Nagrywał najstarsze i najbardziej zapomniane utwory ludowe, obce profesjonalnym schematom opartym na systemie dur-moll. Jako doświadczony zbieracz i autor prac teoretycznych z tego zakresu stał się jednym z najwybitniejszych i najoryginalniejszych twórców współczesnej etnografii muzycznej na świecie. Swoje zainteresowania rozszerzył na folklor słowacki, turecki, arabski. Zbierał informacje na ten temat folkloru rumuńskiego, a wynikiem tej fascynacji były skomponowane w 1915 roku „Tańce rumuńskie” cieszące się powszechnie niesamowitą popularnością, które dzisiaj usłyszymy w aranżacji na saksofon, akordeon i orkiestrę smyczkową. 

Wojciech Chałupka (ur. w 1999 roku) – to jeden z najbardziej obiecujących i nagradzanych polskich kompozytorów i saksofonistów młodego pokolenia. Jest laureatem 60 różnych konkursów kompozytorskich i instrumentalnych. Jego utwory wykonywane były m.in. w Złotej Sali Wiedeńskiego Musikverein, Sali Filharmonii Narodowej w Warszawie, Sali Koncertowej Polskiego Radia im. W Lutosławskiego w Warszawie, NOSPR w Katowicach, ponadto w Londynie, Francji, Tajlandii, Szwajcarii, Chorwacji, Kanadzie i Litwie. Za wybitne osiągnięcia otrzymał czterokrotnie stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego utwory wykonywały tak znakomite zespoły jak Wiener Jeunesse Orchester. Orkiestra FN w Warszawie, Orkiestra Sinfonia Juventus, Orkiestra Muzyki Nowej. Jako solista występował m in. Z Filharmonia Narodową, Sinfonią Varsovia, Filharmonią Śląską im. H.M. Góreckiego. Jak sam mówi, „w swojej twórczości często poruszam tematy duchowości, religijności. Inspiracji szukam także w folklorze i sztuce, a także w przyrodzie – kocham góry a szczególnie Tatry”.

Program:

Piotr Czajkowski – Serenada na orkiestrę smyczkową C-dur op. 48

Części:

 – Andante non troppo – Część pierwsza, jak sam określił kompozytor, to hołd oddany Mozartowi: „jest to umyślne naśladowanie jego maniery i byłbym szczęśliwy, gdyby uznano, że nie jestem zbyt daleki od słynnego wzoru”.

– Valse. Moderato, Tempo di Valse – to przepiękny walc, pełen życia, zmysłowy i porywający. Jest przy tym niezwykle elegancki i wdzięczny.

– Élégie: Larghetto elegiaco – pogodna i radosna serenada, a właściwie Elegia stanowiąca kontrast do pogodnego walca. To jakby poetycka refleksja i dialog wiolonczeli i skrzypiec, dzięki któremu znajdujemy chwilę, aby się zamyślić nad szybko upływającym czasem.

– Finale – z krótkim wstępem Andante opierającym się na burłackiej pieśni, przechodzącym gwałtownie we właściwe końcowe – Allegro con spirito – opartym na tematach rosyjskich melodii ludowych.

Przerwa

Béla Bartók – Rumuńskie Tańce Ludowe (arr. Duo Aliada)

Części:

– Jocul cu bâtă – Allegro Taniec z pałeczką — barwny i żywy,

– Brâul – AllegroTaniec z szarfą — skoczny i pauzujący,

– Pe loc – AndanteW jednym miejscu — łączący prosty puls z egzotycznie brzmiącym tematem,

– Buciumeana – Andante Taniec z Bucium — powolny, oparty na prostym i rzewnym temacie,

– Poarga Românească – Allegro Rumuńska polka — rytmiczna, o ludowym zabarwieniu,

– Mărunțel – Allegro Szybki taniec — oparty na dwóch podobnych i radosnych tematach.

Wojciech Chałupka – The Ancient Night

Części:

– Introduction,

– The Rituals of Fire

– The Rituals of Water

– Fern Flower

– Dance

To pięcioczęściowy utwór na saksofon akordeon i orkiestrę smyczkową. Podejmuje tematykę słowiańskiej Nocy Kupały, podczas której odprawiano rytuały mające na celu czczenie ognia, wody, słońca, księżyca, urodzaju, płodności i miłości. Część pierwsza Introductionjest wstępem oraz inauguracją obrzędów tej pradawnej nocy. Pełna jest witalności i dynamizmu. Druga część The Rituals of Fireopisuje gaszenie starego ognia i rozpalanie nowego, tańce wokół ognisk, a także składanie ofiar w postaci zwierząt i ziół. Jest ona niezwykle wirtuozowska, ,,dzika’’ i energiczna oraz utrzymana w niespokojnym charakterze. Kolejna,The Rituals of Water,przedstawia obrzędy wody polegające głównie na puszczaniu przez dziewczęta wianków do rzek, aby przepowiedzieć sobie zamążpójście. Jest spokojna i stanowi kontrast wyrazowy do poprzednich ogniw Pradawnej Nocy. Część ta opisuje miłość. Fern Flower, czyli kwiat paproci opowiada o poszukiwaniach mitycznego perunowego kwiatu (kwiatu paproci), który zakwitał tylko w nocy przesilenia letniego. Miał on przynosić bogactwo, mądrość i szczęście tym, którzy go ujrzą. Czwarte ogniwo dzieła pełne jest różnorodnych barw. Od tajemniczych i mrocznych do wirtuozowskich oraz żartobliwych. The Ancient Night wieńczy finałowy Dance, który przedstawia taniec kończący obrzędy Nocy Kupały. Jest to pełen słowiańskiej energii finał, w którym również usłyszeć można dźwięki pochodu wieńczącego wszystkie ceremonie. Utwór został komponowany został na zamówienie Duo Aliada.

Michał Knot – Vicino 

Części:

I – Risveglio

II – Lamento

III – Riunione

Trzyczęściowy utwór skomponowany dla Duo Aliada na saksofon, akordeon i orkiestrę smyczkową.Części utworu łączą się ze sobą Alle attaca, tworząc spójną całość. Kompozytor tak opowiada o tym utworze: „Nazwa tej kompozycji pochodzi od włoskiego słowa oznaczającego bliskość, podkreślając szerokie zastosowanie chromatyki z półtonem, jako elementem zasadniczym. Oprócz formalnych implikacji, tytuł nawiązuje do moich osobistych odczuć dotyczących mentalności bałkańskiej, którą można scharakteryzować zarówno jako „surową” i „ostrą”, jak i głęboko emocjonalną i „łagodną”. Podczas komponowania Vicino moim zamiarem było uchwycenie istoty kontrastujących nastrojów, zachowań i cech kulturowych, które często występują bardzo blisko siebie. Może to być zestawienie elastyczności i kruchości, powściągliwości i ekspresyjności lub emocjonalnej obojętności i głębokiej wrażliwości. Aby przywołać te współistniejące kontrasty, wykorzystałem interakcję dysonansów i tradycyjnie brzmiącej harmonii na tle polirytmicznym”. Vicino został skomponowany w 2023 roku z okazji inauguracyjnej współpracy Duo Aliada i Stuttgarter Kammerorchester. Prawykonanie utworu miało miejsce 3 lutego 2024 roku.

Andrzej Kucybała